Kronoloji

1902
1902

Doğum

15 Ocak'ta Selânik'te dünyaya gelir.

1913

Galatasaray Sultanisi

"Feryad-ı Vatan" başlığını taşıyan ilk şiirini yazar. Galatasaray Sultanisi'nde ortaokula başlar.

1914

Nişantaşı Sultanisi

Ekonomik nedenlerle Nişantaşı Sultanisi'ne geçer.

1917

Bahriye Mektebi

Bahriye Mektebi'ne girer.

1918

Hâlâ Servilerde Ağlıyorlar mı?

İlk kez bir şiiri yayınlanır. Yeni Mecmua'da yayınlanan bu ilk şiiri "Hâlâ Servilerde Ağlıyorlar mı?" başlığını taşır.

1920

Öğretmen

Bahriye'yi bitirmesine birkaç ay kala sağlık nedeniyle ayrılmak zorunda kalır. İstanbul işgal altındadır. Arkadaşı Vâ-lâ Nurettin ile birlikte gizlice Anadolu'ya geçer. Ankara Hükümeti tarafından Bolu'ya öğretmen olarak atanır.

1921

Moskova

Azerbaycan üzerinden Moskova'ya gider. Devrimin ilk yıllarına tanık olur. Ekonomi politik öğrenimi görür. Sanat çalışmalarına katılır.

1924

28 Kânunisani

Moskova'da yayınlanan ilk şiir kitabı "28 Kânunisani" sahnelenir. 12 Mart günlü Pravda'da, bu gösteri övgüyle yer alır. Türkiye'ye döner ve Aydınlık Dergisi'nde çalışmaya başlar.

1925

Ankara

Ankara İstiklâl Mahkemesi'nde gizli örgüt üyesi olduğu gerekçesiyle yokluğunda yargılanarak "onbeş yıl küreğe konulma cezası" verilir. Bu durum onun ülkeden ayrılmasına yol açar. Moskova'ya gider.

1926

Viyana

Viyana'ya geçerek ileride suçlanmasına konu olarak "parti" toplantısına katılır. Türk Ceza Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle, "küreğe konulma" cezası ortadan kalkar.

1927

Viyana Konferansı

Katılmış olduğu "Viyana Konferansı" nedeniyle İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi'nde yokluğunda yargılanır. Üç ay hapis cezası verilir.

1928

Ankara

Yurda dönmek üzere Moskova'daki Büyükelçiliğe başvurur. Pasaport almak istemektedir. Ancak kendisine yanıt verilmez. Bunun üzerine gizlice sınırı geçerse de Hopa'da yakalanır. İstanbul üzerinden Ankara'ya götürülür. Ankara Ağır Ceza Mahkemesi'nde, daha önce yokluğunda yapılan yargılamalar yinelenir. Üç ay hapis cezası verilir. Cezaevinde geçirdiği süre göz önüne alınarak serbest bırakılır.

1929

835 Satır

Resimli Ay Dergisi'nde çalışır. İlk şiir kitabı "835 Satır" yayınlanır. Bunu diğerleri izler.

1930

Sesini Kaybeden Şehir

"Sesini Kaybeden Şehir" başlıklı şiiri için dava açılır. Yargıtayca aklanır.

1931

Dava Açılan Kitaplar

"1+1=1", "835 Satır", "Jokond ile Si-Ya-U" ile bir kez daha "Sesini Kaybeden Şehir" ve "Varan 2" adlı kitapları hakkında dava açılır. Hepsinden aklanır.

1932

Kafatası

"Kafatası" oyunu İstanbul Şehir Tiyatrosu'nda sahneye konur.

1933

Gece Gelen Telgraf

"Gece Gelen Telgraf" şiirinden dolayı yargılanır.Altı ay üç gün hapis cezası verilir.Babası bir kaza sonrası ölür. Onun ölümü üzerine"Hiciv Vadisinde Bir Tecrübei Kalemiye" başlıklı şiiri yazar. Şiirde babasının patronu Süreyya Paşa'ya hakaret ettiği gerekçesiyle hakkında dava açılır.Bir yıl hapis,200 lira para cezasına çarptırılır.Bu sıralarda "gizli örgüt" kurduğu savıyla Bursa Ağır Ceza Mahkemesi'nde açılan ayrı bir davada idamı istenir.Dört yıl ağır hapisle cezalandırılır.

1934

Af

Cumhuriyet'in 10. yılı nedeniyle çıkarılan af yasasından yararlanır. Serbest bırakılır.

1936

Aklandı

Gizli örgüt kurmak ve yönetmek savıyla yargılanır ve aklanır.

1937

Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanı

"Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanı" yayınlanır.

1938

Donanma Davaları

Askeri öğrencileri isyana teşvik suçlamasıyla da "Donanma" davaları açılır. Toplam 28 yıl 4 ay ağır hapisle cezalandırılır.

1941

Memleketimden İnsan Manzaraları

Bursa'da "Memleketimden İnsan Manzaraları"nı yazmaya başlar.

1943

Orhan Kemal

Cezaevi arkadaşı Orhan Kemal tahliye olur. Balaban'ın resim çalışmalarına yardımcı olur, yetişmesini sağlar.

1944

Karaciğer ve Kalp Rahatsızlığı

Karaciğer ve kalp rahatsızlıkları başlar.

1949

Tevfik Fikret ve Nâzım Hikmet

Basında haksız mahkumiyetine ilişkin yazılar artmaya başlar. Ahmet Emin Yalman, Vatan Gazetesi'nde "Tevfik Fikret ve Nâzım Hikmet" başlığını taşıyan bir yazı yayınlayarak dikkatleri Nâzım'ın haksız mahkumiyeti çeker.

1950

Uluslararası Barış Ödülü

Yurt içinde ve dışında çeşitli kuruluşlarca "Nâzım'a Özgürlük Kampanyaları" açılır. Meclis'in, gündeminde bulunan Af Kanunu'nu çıkarmadan tatile girmesi üzerine, Nâzım, 8 Nisan'da açlık grevine başlar. Aynı gün, Bursa'dan İstanbul'a Paşakapısı Cezaevi'ne götürülür. 23 Nisan'da grevini avukatlarının isteği üzerine geçici olarak durdurur. Ağır hastadır. Doktorlar üç ay bir hastanede tedavi görmesi gerektiğini belirtirler. Ancak durumunda hiç bir değişiklik olmayınca 2 Mayıs'ta yeniden greve başlar. Açlık grevi kamuoyunda büyük yankı uyandırır. İmza kampanyaları başlatılır. "Nâzım Hikmet" adlı bir dergi çıkarılır. 9 mayıs'ta annesi Celile Hanım, 10 Mayıs'ta şair Orhan Veli, Melih Cevdet ve Oktay Rifat açlık grevine başlarlar. 14 Mayıs seçimleri sonucunda ortaya çıkan yeni durum üzerine, 19 Mayıs'ta greve ara verir. Çıkarılan Genel Af Kanunu'yla serbest bırakılır. 22 Kasım'da Dünya Barış Konseyi tarafından Pablo Picasso, Paul Robeson, Wanda Jakubowska ve Pablo Neruda'yla birlikte "Uluslararası Barış Ödülü"nü almaya hak kazandığı açıklanır. Kendisinin katılamadığı törende ödülünü Neruda alacaktır.

1951

Oğlu Memed

Oğlu Memed dünyaya gelir. Askere çağrılır, 49 yaşında ve hastadır. Üstelik askeri okulda öğrenci olarak geçirdiği sürelerin yasa gereği askerliğe sayılması gerekmektedir. Yaşamına yönelik tehditler üzerine ülkeden ayrılır. 15 Ağustos günlü resmi gazetede, Bakanlar Kurulu kararıyla "yurttaşlıktan çıkarıldığı" duyurulur. Dünya Barış Konseyi'nin bir yıl önce kendisine verdiği "Uluslararası Barış Ödülü"nü, Prag'da düzenlenen bir törende alır.

1952

Çin

Çin'e gider. Ancak hastalanınca gezisini yarım bırakmak zorunda kalır. Enfarktüs geçirmiştir. Dört ay yatar. Bundan sonraki yaşamı artık doktor gözetiminde geçecektir.

1953

Bir Aşk Masalı

Uluslararası toplantılara katılmayı sürdürür. "Bir Aşk Masalı" oyunu Moskova'da sahnelenir. Bunu diğer oyunlarının sahnelenmesi izler.

1958

Paris

Paris'e gider. Aralarında Aragon ve Picasso'nun da bulunduğu çok sayıda yazar ve sanatçıyla görüşür.

1962

60. Yaş Günü

Sovyet Yazarlar Birliği tarafından 60. yaş günü kutlanır. Yazarlar Evi'nde düzenlenen gecenin ertesinde Politeknik Müzesi'nde, okuyucuları için ikinci bir toplantı gerçekleştirilir. Gecenin yöneticiliğini İlya Ehrenburg yapar.

1963

Cenaze Merasimim

Afrika'ya, Tanganika'ya gider. Nisan ayında "Cenaze Merasimim" başlıklı şiirini kaleme alır. 3 Haziran sabahı evinde ölür.

1963
(Nâzım'dan Armağan, sh:9-10-11)
TOP